| |
Na 37 jaar eindelijk
consensus?
VN-klimaatrapport
In het begin van
de jaren zeventig kwam de Club van Rome met verontrustende berichten
over de gevolgen van de industria-lisering. Haar bevindingen werden niet
serieus genomen. Begin 2007 presenteerde het klimaatpanel van de
Verenigde Naties haar klimaatrapport. Wat zijn de vooruitzichten en hoe
reageert de politiek?
In 1968 richtte een
groep verontruste wetenschappers de Club van Rome op. Deze
wetenschappers onderzochten de samenhang tussen diverse grote
wereldproblemen. Zij wilde de wereld wijzen op de ernst van deze
problemen en regeringen aansporen tot maatregelen. In 1970 bracht de
Club van Rome het rapport ‘Grenzen aan de groei’ uit. De belangrijkste
conclusie van dit rapport was dat wanneer wij op dezelfde voet doorgaan
met industrialiseren, verstedelijken, vervuilen en het verbruiken van
schaarse energiebronnen - en de wereldbevol-king exponentieel blijft
groeien - , de wereld vóór 2100 ten ondergaan zal gaan. Voorgesteld werd
om te gaan werken aan een wereldom-vattend evenwicht waarin
bevolkingsgroei en kapitaalsinvesteringen op een minimum zouden worden
gehouden. Van politieke zijde waren de reacties op dit rapport veelal
sceptisch, de rekenmethoden zouden niet deugen en er zou sprake zijn van
ongegrond doemdenken dat veel te weinig rekening houdt met toekomstige
nieuwe technieken. Verder zouden de voorgestelde oplossingen economische
stagnatie tot gevolg hebben.
In de afgelopen 36 jaar sinds de verschijning van het rapport ‘Grenzen
aan de groei’, zijn op het politieke vlak nauwelijks maatregelen genomen
tegen de door de Club van Rome geanalyseerde problemen van toenemende
overbevolking, industrialisatie en vervuiling. De bevolking blijft
buitensporig groeien, net als kapitaalsinvesteringen in vervuilende
sectoren en het gebruik van fossiele brandstoffen. Deze groei heeft,
naast de vele problemen als gevolg van verstedelijking en vervuiling,
ook klimaatverandering tot gevolg. Tot voor kort werd dit door een groot
deel van de politiek wereldwijd ontkend. Zodra alarmerende geluiden in
wetenschappelijke rapporten en artikelen verschenen, werden in de media
andere wetenschappers naar voren geschoven om de gegevens te
bagatelliseren en de invloed van de mens op het klimaat te ontkennen.
het
VN-klimaatpanel
Sinds kort wordt door bedrijfsleven en politiek schoorvoetend erkend dat
de mens toch invloed heeft op het klimaat. Begin februari presen-teerde
het klimaatpanel van de Verenigde Naties (IPCC) haar klimaat-rapport
2007. De conclusies hierin zijn niet mis te verstaan. De concentraties
van kooldioxide (CO2), methaan en salpetergas in de atmosfeer zijn sinds
1750 duidelijk gestegen als gevolg van het gebruik van fossiele
brandstoffen, verandering van landgebruik en landbouw. De jaarlijkse
groei van CO2, het belangrijkste opwarmings-gas, was de laatste 10 jaar
aanzienlijk groter dan in de periode daarvoor. Hetzelfde geldt voor het
gebruik van fossiele brandstoffen en methaan, hoewel de groei van
laatstgenoemde wat is afgenomen door uitstootbeperkende maatregelen.
In het klimaatrapport van de Verenigde Naties wordt tevens
gecon-stateerd dat warmer worden van het klimaat ondubbelzinnig is af te
leiden uit observaties van toename in de temperaturen van lucht en
oceaan, het wereldwijd smelten van sneeuw en ijs en stijging van de
zeespiegel. De periode 1995-2006 heeft 11 van de 12 jaar de warm-ste
jaren geweest sinds de eerste meteorologische metingen in 1850. In de
periode 1850-2005 is de temperatuur gemiddeld 0,76 0C geste-gen, de
laatste 4 decennia zijn tal van gletsjers en ijskappen gesmolten en
stijgt de zeespiegel gemiddeld 1,8 mm. per jaar.
Als lange termijn veranderingen in het klimaat noemt het klimaatpanel
het afnemen van de arctische temperaturen, veranderingen in neerslag,
zoutgehalte van de zee en windpatronen. Ook extreme weersomstandigheden
waaronder droogte, zware neerslag, hittegol-ven en tropische cyclonen
zullen toenemen. Dat zich een veranderend klimaatpatroon voordoet, is
enkele jaren geleden al opgemerkt door vertegenwoordigers van
verzekeringsmaatschappijen. Zij hebben de laatste 10 jaar meer moeten
vergoeden aan schade als gevolg van natuurrampen dan in alle jaren
daarvoor.
Sinds het vorige VN-klimaatrapport zijn meettechnieken verbeterd, zijn
veel meer data beschikbaar en is sprake van beter begrip van het
klimaat. We kunnen dus steeds moeilijker om de conclusie heen dat de
aarde door menselijke activiteit opwarmt. Bovendien verloopt dit proces
steeds sneller. In voorgaande VN-klimaatrapporten werd slechts
geconstateerd dat opwarming ‘waarschijnlijk’ door de mens veroorzaakt
wordt. Nu wordt gesteld dat dat ‘zeer waarschijnlijk’ is. Toch houdt men
met deze formulering nog steeds een klein gaatje open voor de
ontkenners. Nergens wordt over zekerheid gesproken. Dit neemt niet weg
dat ook de prognose voor de toekomst in dit rapport somber is. Zelfs als
de komende twee decennia de concen-tratie opwarmingsgassen op het niveau
van 2000 blijft, zal de aarde met 0,10C per jaar opwarmen. Als de
emissies sterker stijgen dan in 2000 zullen verdere opwarming en grotere klimaatveranderingen dan tot nu toe het gevolg zijn.
politieke reacties
Wat zijn tot
nu toe de reacties geweest vanuit de politiek op dit rapport? Veel
wereldleiders hebben het rapport even genoemd in hun optredens en roepen
op tot maatregelen. Te vrezen is echter dat deze maatregelen concreet
niet tot veel verbetering zullen bijdragen. George Bush pleitte
weliswaar voor een toenemend gebruik van schone energiebronnen, maar wil
dit aandeel de komende decennia hooguit tot 20% van het totale verbruik
laten stijgen. Concretere voorstellen liggen nog niet op tafel. Onder
invloed van de autolobby haastte EU-voorzitster Angela Merkel zich de
toelaatbare EU norm voor uitstoot van CO2 per auto vast te stellen op
130 gram per kilometer, 10 gram hoger dan de voorgenomen waarde. Over de
catastrofale gevolgen van het toenemend gebruik van verbrandings-motoren
en van de groeiende autoindustrie, de grootste oorzaken van vervuiling
en opwarming, wordt gezwegen. En dan te bedenken dat in landen als China
en India met hun ruim 2 miljard inwoners nu pas begonnen wordt met de
productie en verkoop van auto’s aan het grote publiek.
Aanwenden van schone energiebronnen zou een belangrijke en noodzakelijke
stap in de richting van klimaatbeheersing zijn. Zon, wind en water zijn
ruimschoots genoeg voorhanden om te kunnen voorzien in de
energiebehoefte van bedrijven en huishoudens. Voor auto’s kun-nen
motoren ontwikkeld worden die draaien op waterstof, elektriciteit,
biogassen of zonne-energie. De grote oliefirma’s zorgen er tot nu toe
echter voor dat deze ontwikkelingen worden tegengehouden. Een schoner
milieu zou immers ten koste gaan van het financiële belang van hun
aandeelhouders.
Het rapport ‘Grenzen aan de groei’ van de Club van Rome waar-schuwde 37
jaar geleden al dat er snel op wereldschaal verregaande maatregelen
moeten worden genomen om buitenproportionele bevol-kingsgroei en verdere
industrialisatie op basis van fossiele brand-stoffen tegen te gaan. In
de tussentijd zijn de problemen alleen maar verergerd. Er wordt zelfs
fors geld verdiend aan de uitstoot van CO2, door emissierechten te
verhandelen. Als de mens niet snel actie onderneemt om de uitstoot van
CO2 en andere schadelijke stoffen drastisch te verminderen, zou de
toekomst van de mens op aarde wel eens nog maar van korte duur kunnen
zijn. De politiek en het bedrijfsleven nemen echter geen effectieve
maatregelen vanwege allerlei financiële belangen op korte termijn en
veel mensen zijn onverschillig voor de gevolgen. Het is de mens eigen om
te gaan roepen ‘hadden we maar iets gedaan’, als het al te laat is.
Gepubliceerd in februari 2007
Cartoonist: Gabor Lodi
terug naar
boven ◄
|
|