biografie ◄   boeken ◄   filographie ◄   scènes ◄   lezingen ◄   pers ◄  

 





Sociale onzekerheid

Uitkeringsgerechtigd of verdacht?

Volgens de Mensenrechtenverdragen van de Verenigde Naties en van de Europese Unie is de Nederlandse overheid verplicht om voor haar burgers een sociaal zekerheidssysteem te garan-deren. Vanaf de jaren negentig is dit zekerheidssysteem syste-matisch uitgehold. Het parlement heeft wetten aangenomen waardoor toegang tot de diverse sociale uitkeringen is inge-perkt. Het verlenen van deze uitkeringen wordt steeds meer als een gunst dan als een recht beschouwd. En het verlenen van die gunst wordt met harde hand bewaakt.

Sinds de invoering van de wet Werk en Bijstand staat niet meer het recht op bijstand voorop maar de plicht om te werken. In deze wet is het begrip ‘passende arbeid’ verdwenen en alle arbeid is passend verklaard. Dit betekent dat bijstandsgerechtigden met een arbeids-verplichting alle werk moeten aanvaarden, ongeacht hun ervaringen, opleiding en interesse. Hiermee overtreedt de Nederlandse overheid verschillende Internationale Mensenrechtenverdragen. Dat alle arbeid passend is geworden heeft tot gevolg dat hoger opgeleiden gedwon-gen worden lager of ongeschoold werk te aanvaarden. Daarmee drukken zij de ongeschoolden uit de arbeidsmarkt.
Wat arbeidsongeschiktheid betreft is wettelijk gezien alleen nog ar-beidsongeschikt wie voor de volledige 100% is afgekeurd. De afkeu-ringsnormen zijn aangescherpt, waardoor keuringsartsen gedwongen wor-den mensen geheel of gedeeltelijk goed te keuren die volgens de oude wet geheel of grotendeels waren afgekeurd. Verscheidene keuringsartsen hebben inmiddels ontslag ingediend omdat zij deze gang van zaken voor zichzelf moreel niet meer konden verantwoorden. Wie niet meer volledig is afgekeurd verliest zijn recht op een ar-beidsongeschiktheidsuitkering en komt in de bijstand terecht, met als gevolg verlies van eigen huis en andere bezittingen. 

geschuif met AOW-gelden
Voor financiering van de ouderdomsvoorziening werd aanvankelijk een aparte pot in het leven geroepen, waarvoor iedere Nederlandse burger vanaf zijn 15e tot zijn 65e levensjaar jaarlijks 2% premie betaalde. Deze gelden werden uitsluitend besteed aan het uitkeren van AOW-pensioenen. Toen Wim Kok minister van Financiën was, heeft hij ervoor gezorgd dat deze gelden in de algemene middelen terecht kwamen. Dit had tot gevolg dat niet meer duidelijk is welk deel van de gelden uit de algemene middelen AOW-premiegelden zijn. Deze premiegelden kunnen sindsdien ook voor andere overheids-doeleinden worden ingezet. Verdere fiscalisering van de AOW zal ertoe leiden dat de AOW-uitkering nog verder losgekoppeld gaat worden van de hiervoor betaalde premies. De hoogte van deze uitkering gaat jaarlijks afhangen van de hoeveelheid middelen in de algemene pot die men hiervoor beschikbaar wil stellen. Daarmee wordt de ouderdomsvoorziening als veiliggestelde volksverzekering feitelijk afgeschaft. En dit leidt tevens tot de mogelijkheid om wer-kenden en bejaarden tegen elkaar uit te spelen, omdat de AOW uit de algemene middelen wordt betaald.

criminalisering
Met de verslechtering van de sociale zekerheidswetten zijn de fraudebepalingen en controlemethoden verscherpt en zijn de methoden om vermoedens van fraude te controleren veel agressiever geworden. Er is een apart instituut opgericht voor de bestrijding van sociale zekerheids-fraude, de SIOD. Medewerkers van deze dienst zijn verplicht jaarlijks een van tevoren vastgesteld aantal fraude-gevallen op te sporen. Om deze norm te halen krijgen bijstands-gerechtigden en oude bejaarden bij ‘vermoeden’ van fraude onver-wacht huisbezoek. Zij worden ’s nachts van hun bed gelicht en onderworpen aan urenlange verhoren. Ook krijgen zij valse proces-verbalen overhandigd ter ondertekening. Onlangs diende een be-jaarde van 81 jaar bij de Nationale Ombudsman een klacht in dat zij gedurende 5 uren door een ambtenaar van de Sociale Verze-keringsbank was verhoord. In antwoord op de klacht antwoordde deze bank dat ze wettelijk gezien de vrouw 6 uur lang hadden mogen verhoren.
Fraudebeschuldigingen jegens bejaarden en bijstandsgerechtigden betreffen vaak het niet opgeven van samenwonen om zo een hogere uitkering te ontvangen. AOW-premie wordt een leven lang per individu afgedragen maar een bejaarden echtpaar krijgt maar iets meer dan een AOW uitkering voor één persoon. Als een van beide echtgenoten overlijdt, vervalt het overgebleven deel van de door hem of haar betaalde AOW-premie aan de staat. Als van twee echtparen beide partners zijn overleden en de twee overgeblevenen besluiten tot samenwonen, hoeft de staat maar de uitkering van één persoon, aangevuld met een kleine toelage, te betalen, en niet die van vier personen. Is het niet de staat die hier steelt, in plaats van de bejaarden?  

alternatief
Veranderde wetgeving en uitkeringspraktijk zorgen ervoor dat elke uitkeringsgerechtigde als potentiële crimineel wordt beschouwd. Hij wordt gezien als iemand die erop uit is misbruik te maken van overheidsvoorzieningen waarop hij eigenlijk geen recht heeft. Gene-raties worden in dit spel van verdachtmakingen tegen elkaar uitge-speeld. De voorzieningen zouden teveel geld kosten, wat door de jongeren betaald moet worden. Vergeten wordt dat elke bejaarde een leven lang voor zijn AOW premie heeft betaald en de voorwaarden heeft helpen scheppen voor jongere generaties. Vergeten wordt ook dat zieke en andere uitkeringsgerechtigden meestal buiten hun schuld werkloos zijn. Wat zal de toekomst deze mensen brengen: dwang-arbeid en een euthanasiepil? Werkelijke individualisering van sociale uitkeringen, of nog beter, een basisinkomen voor iedereen, zou een hoop ellende en geld besparen. De grond om uitkeringsgerechtigden als crimineel te beschouwen zou erdoor verdwijnen en het dure controleapparaat om fraude te bestrijden zou overbodig worden.


Gepubliceerd op 4 september 2009
Cartoonist: Gabor Lodi 



 

 

terug naar boven