| |
Overheidsbesparingen zijn vermijdbaar
Bezuinigingswoede
De Nederlandse
politiek is in de ban van bezuinigingen. Alle politieke partijen bieden
mee met bezuinigingsvoorstellen. Maar moet er wel ingeleverd worden? En
hoe is het gat van meer dan honderd miljard euro in de
overheidsbegroting ontstaan?
In oktober 2008
stortten wereldwijd de financiële markten ineen. De aandelenkoersen
daalden binnen één jaar gemiddeld met 50%, veel burgers konden hun
torenhoge hypotheeklasten niet meer opbrengen, de productie viel sterk
terug, de werkeloosheid groeide snel en grote banken gingen failliet of
dreigden om te vallen. Volgens politici, bankiers en ‘deskundigen’ waren
duizenden miljarden euro’s aan spaargeld verdampt.
liberalisering
Sinds de
jaren 80 van de vorige eeuw zijn de financiële markten geli-beraliseerd.
Overheidsbemoeienis werd teruggedrongen, het toezicht versoepeld en op
de beurzen werden allerlei nieuwe financiële pro-ducten geïntroduceerd.
Sinds de liberalisering hoeven banken nog maar een klein percentage aan
eigen vermogen te hebben. Zo had ING in 2000 een balanstotaal van 650
miljard euro. In 2008 was dit verdubbeld maar haar eigen vermogen bleef
gelijk.
De financiële wereld werd toegestaan te handelen in een groot scala aan
financiële producten, derivaten, waaronder perpetuals. Dit zijn
obligaties met een eindeloze looptijd die niet hoeven te worden
afgelost. De lener (bank of verzekeraar) betaalt hierop slechts de
rente. Pensioenfondsen hebben honderden miljarden gestoken in
perpetuals. Door het inzakken van de aandelenkoersen verloren zij
een groot deel van hun vermogen.
Andere nieuwkomers sinds de liberalisering zijn de durfkapitalisten (hedgefondsen).
Deze financieringsmaatschappijen kopen met ge-leend geld grote firma’s op. Zij splitsen de opgekochte bedrijven op en verkopen de gezonde delen
met winst. De overgebleven stukken worden met schulden behangen en
bezwijken meestal daaraan. Op deze manier zijn wereldwijd veel gezonde
industrieën te gronde gericht.
verdampt geld
Sinds de
deregulering van de financiële markten heeft de financiële wereld
duizenden miljarden euro’s in dubieuze projecten en ‘diensten’ gestopt.
Banken verhandelden vergiftigde (waardeloze)pakketten aandelen onder
elkaar en aan burgers. Consumenten werden met hun spaargeld naar de
beurzen gelokt. Hun werden verzekeringen verkocht die later meer bleken
te kosten dan ze opbrachten, et cetera. De hoogte van de bonussen van de
bankiers en verzekeraars groeide met het aantal en risico van de door
hun verkochte producten.
Zijn de duizenden miljarden dollars en euro’s aan spaargeld die burgers
hebben belegd, verdampt, zoals bankiers, deskundigen en politici
beweren? Aandelen vertegenwoordigen net als andere pro-ducten een
waarde. Hun waarde hangt samen met de waarde van het bedrijf dat het
aandeel uitgeeft. Het geld dat de belegger in aandelen investeert, komt
bij koop in handen van de aandelenuitgever (beursgenoteerde bedrijven,
banken en verzekeraars).
De grootaandeelhouders van banken en andere beursgenoteerde bedrijven
hebben met boekhoudkundige trucs, door massaal opkopen van aandelen en
dergelijke, koersen van aandelen kunstmatig omhooggestuwd en daarmee
andere beleggers gelokt. Vervolgens hebben de grootaandeelhouders hun
nog tegen lagere prijzen gekochte aandelen massaal verkocht op het
moment dat deze veel geld opleverden. Zij ontvingen hiervoor reële en
geen virtuele miljar-den. Met haar bedrijf Worldonline heeft
Nina Brink zich op deze manier 3 miljard euro toegeëigend van andere
beleggers.
De later ingestapte kleine aandeelhouders bleven met waardeloze
aan-delen achter. De werkelijke waarde van de bedrijven waarin zij
hadden geïnvesteerd, bleek veel lager dan was voorgespiegeld. In
december 2007 was de waarde van de wereldwijd verhandelde financiële
producten 560.000 miljard dollars, 12 keer de omvang van de
wereldeconomie.
Grootaandeelhouders hebben via de banken en verzekeringsmaat-schappijen
duizenden miljarden onttrokken aan kleine beleggers, die voor hun
spaargeld hebben gewerkt of anderen hebben laten werken. Deze duizenden
miljarden zijn op de rekeningen van deze vermo-gende aandeelhouders
terechtgekomen. Zij hebben hiermee vliegtui-gen, schepen, grondstukken en
bergen gekocht, steden met luxe appartementen laten bouwen, eilanden
laten opspuiten (voor de kust van Dubai), et cetera. Dit door de
bevolking wereldwijd door arbeid opgebrachte geld is nauwelijks
terechtgekomen in de productieve sector.
overheidssteun
Na het
inzakken van de beurzen gaven de Amerikaanse en Europese overheden
vrijwel direct honderden miljarden euro’s belastinggeld aan
verschillende banken en verzekeraars. De Europese Centrale Bank (ECB)
steunde de financiële instellingen met 500 miljard, de Ne-derlandse
overheid gaf 100 miljard en staat voor 200 miljard euro garant voor
besmette leningen die door banken zijn opgekocht. Deze steungelden
zouden volgens toenmalig minister van Financiën, Wouter Bos, met rente
ruimschoots terugvloeien in de staatskas.
Verder kunnen de banken bij de Nederlandse Bank (DNB) sinds oktober 2008
bijna gratis door burgers opgebracht belastinggeld lenen. De banken
lenen dit geld aan diezelfde burgers uit tegen hoge rentes.
De financiële crisis is veroorzaakt door grote aandeelhouders van
banken, verzekeringsmaatschappijen, hedgefondsen en door ban-kiers. Zij
hebben tegen hoge prijzen ongedekte aandelen en andere financiële
producten verkocht en de huizenprijzen opgedreven. Dit werd mogelijk
gemaakt door de politiek die de wetten versoepelde. De gewone burgers
betalen hiervoor op verschillende manieren de rekening: zij zijn hun
spaargeld en een groot deel van hun pen-sioengelden kwijt; door hun
opgebrachte belastinggelden zijn als steun voor de grootaandeelhouders
doorgesluisd naar banken en verze-keraars; de lonen worden gematigd; en
het gat van meer dan 100 miljard van de Nederlandse staatskas moet
gedicht worden door bezuinigingen op de overheidsuitgaven. “Iedereen
moet zijn steentje bijdragen”, gezamenlijk de schouders eronder”, aldus
enkele minis-ters.
bezuinigingen
Sinds de
jaren tachtig is de overheid fors afgeslankt. Nationale en seminationale
bedrijven zoals PTT, KLM, Hoogovens en DSM, openbaar vervoer,
ziekenfondsen en andere gezondheidszorgvoor-zieningen werden
geprivatiseerd. Tal van sociale voorzieningen wer-den sterk in omvang beperkt, zoals de toenmalige arbeidsonge-schiktheidswet en ziektewet.
Met de nieuwe bezuinigingsgolf wordt wat van de verzorgingsstaat
overgebleven is verder afgebouwd: de AOW-leeftijd wordt verhoogd, het
ontslagrecht ingeperkt, de duur van de werkloosheidsuitkering verkort
et cetera.
De financiële crisis wordt aangegrepen om sociale voorzieningen af te
bouwen en de gezondheidszorg verder te privatiseren. In binnen- en
buitenland heeft deze privatisering alleen maar kostenverhogend gewerkt.
Er gaan door privatisering immers groepen aandeelhouders financieel
profiteren van de zorg, zij moeten betaald worden uit de
verzekeringsgelden en overheidsbijdragen. Waar een geprivatiseerde
gezondheidszorg toe leidt hebben de VS laten zien: hoge kosten, grote
groepen onverzekerden, private verzekeringsmaatschappijen die weigeren
patiënten op te nemen en kosten te vergoeden.
Zolang de landen via wetgeving de financiële wereld niet onder controle
brengen, zal het financieel uitkleden van burgers doorgaan.
Overheidsbezuinigingen versnellen dit proces en zorgen voor een nog
slechter opgeleide bevolking, meer werklozen, verarming van de
gepensioneerden, toenemende criminaliteit, meer zieken en rechte-loze
werknemers en een snelle groei van het vermogen van een kleine elite.
De bezuinigingen zullen net als voorgaande jaren de laagste
inko-mensgroepen het hardste treffen. Van de veroorzakers van de crisis
is nog niemand ter verantwoording geroepen of aangeklaagd. Waarom halen
de overheden de vele miljarden niet weg waar ze terecht-gekomen zijn, bij
de aanstichters van de crisis?
Gepubliceerd in
april 2010
Cartoonist: Gabor Lodi
terug naar boven ◄
|
|